2003 yılından itibaren demiryolları ile ilgili yeni ve köklü bir hamle başlatıldı. Bu hamle neticesinde, Kafkasya, Avrupa ve Asya’nın demiryolu üssü olmayı 2023 yılı hedeflerine koyan ülkemizin, bu hedeflerine ulaşmasında teknolojik altyapısının güçlendirilmesi zorunluluk haline geldi. Bu çerçevede TCDD bünyesinde bir araştırma merkezi kurulması gerekliliği ortaya çıktı.
Bu kapsamda hazırlanan Demiryolu Sektör Raporu’nda da, ülkemizde bir Araştırma ve Teknoloji Merkezinin kurulmasının önemi vurgulandı. Demiryolu sektöründeki tüm aktörleri bir araya getiren ve ileriye dönük demiryolu AR-GE ihtiyaçlarının belirlendiği bir Demiryolu Enstitüsünün kurulması onaylanarak 10. Ulaştırma Şurası kararları arasındaki yerini aldı.
TCDD Yönetim Kurulunun; 26.10.2009 tarih ve 19/142 sayılı kararı ile APK Dairesine bağlı olarak Demiryolu Araştırma Teknoloji Merkezi Müdürlüğü (DATEM) kuruldu.
31.12.2009 tarihinde DATEM Müdürlüğü’nün yerleşim alanını tespit etmek, gerekli araştırma ve incelemeleri yapmak üzere bir komisyon kuruldu. Bu komisyonun raporuna göre; Behiçbey Marşandiz Bölgesinde DATEM’e yer tahsis edildi. 22.07.2010 Tarih, 14/119 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile ismi “Demiryolu Araştırma ve Teknoloji Merkezi İşletme Müdürlüğü (DATEM)” olarak değiştirilerek, görev tanımı ve organizasyon şeması onaylandı.
24.07.2017 Tarih, 18/155 sayılı Yönetim Kurulu kararı ve 21.01.2020 Tarih, 2/23 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile görev tanımı ve organizasyon şeması onaylanarak yeniden yapılanmaya gidildi.
MİSYON
Demiryolu alanında standartlara uygun testler yapmak, nitelikli personel yetiştirmek, araştırmalarla bilgi üretmek, kullanmak, yaymak, danışmanlık yapmak ve dünyadaki gelişmeleri takip ederek ulaştırma sektöründe demiryolu sanayisinin ülkemizde gelişimine katkıda bulunmak.
VİZYON
Dünyadaki gelişmeleri göz önünde tutan, Demiryolu sistem ve teknolojilerini geliştirici çalışmalar yapan, sektörel çözümler üreten, işletme güvenliğini ve verimini artıran, teknoloji üreten ve ihraç eden, öncü uluslararası bir kurum haline gelmek.